Ontvang iedere laatste week van de maand nieuws en tips over schrijven en een inspirerende schrijfopdracht in je mailbox:
LET OP: bevestig je aanmelding ook via de link in je mail. Niet ontvangen? Check je spambox, voeg ons adres toe aan de veilige afzenders!
– – – – – – – – – – – – – –
Uitschrijven?
Gebruik de directe link in de mail of stuur een bericht naar info@schrijvenindelft.nl
Schrijven met humor, hoe en waarom zou je dat doen? Humor is een ruim begrip. De Dikke van Dale geeft als uitleg bij humor aan ‘dat wat grappig is’. En als tweede definitie ‘oog en gevoel voor wat grappig is’. Je kunt humor uiteraard gebruiken om het grappige, als doel op zich. Maar er is meer mogelijk. Veel meer.
Wat is dat eigenlijk, humor?
Humor heeft alles te maken met denken in patronen. Er komt de hele dag van alles op ons af. En om er voor te zorgen dat er niet steeds nieuwe denkkracht nodig is om er mee om te gaan ‘ordenen’ onze hersenen waarnemingen, indrukken en prikkels. Daar merk je eigenlijk niets van. Tot er een variant ontstaat op een bekend patroon, een moment van verrassing. Dan schieten we in de lach, of er ontstaat een nieuw inzicht. Edward de Bono, goeroe en pleitbezorger van het creatief denken bedacht hierbij de term lateraal denken.
Kleur je verhaal met humor
Humor is er in allerlei vormen, en is (deels) persoonsgebonden. Wat de een humoristisch of grappig vindt, daar ziet een ander soms de lol niet van. Maar ook zonder direct grappen te maken kun je bij het schrijven humor gebruiken.
Komt je verhaalpersonage in zwaar weer terecht, dan kun je de situatie met humor luchtiger maken. Je kunt er ook je personages mee karakteriseren. Maakt iemand voortdurend flauwe grappen? Is er sprake van galgenhumor, of juist humor op het scherp van de snede? Je kunt er de toon mee zetten, lezers op het goede of verkeerde been zetten en sympathie of antipathie bij hen oproepen.
Bekijk hoe succesvolle schrijvers het gebruiken
Sommige schrijvers zijn meesters in het gebruik van humor. Wil je zelf humor leren gebruiken en bekijk dan eens hoe zij het hebben aangepakt. In Nederland staan Godfried Bomans, Simon Carmiggelt en Annie M.G. Schmidt bekend als schrijvers van komische literatuur op hoog niveau.
Roald Dahl
Het werk van Roald Dahl is een prachtig voorbeeld van humor voor fijnproevers. Hij schreef veel rijmen en verhalen voor kinderen, zonder uitzondering grappig, vreemd en onvoorspelbaar. Zijn verhalen voor volwassenen zijn bizar en zitten vol onverwachte wendingen. Roald Dahl weet menselijke tekortkomingen feilloos te vangen.
Scherpe humor
Roald Dahls humor is soms bijna pijnlijk, schuurt tot op het bot. Neem nu het verhaal over de antiekhandelaar die zich voordoet als dominee en regelmatig op zoek gaat naar waardevolle oude stukken, zodat hij die voor een schijntje kan opkopen. Op een dag ontdekt de handelaar een zeer zeldzame, waardevolle kast. En de eigenaren hebben geen idee. Om geen slapende honden wakker te maken en de prijs te drukken zegt de man dat hij voornamelijk geïnteresseerd is in de poten van de kast. Na enig heen en weer praten komen ze een belachelijk lage prijs overeen.
Terwijl de antiekhandelaar handenwrijvend zijn auto ophaalt beraadslagen de eigenaren met elkaar. Ze gaan er van uit dat de kast veel te groot is om mee te nemen in een auto, niet wetende dat ‘de dominee’ een flinke bestelwagen bij zich heeft.
Ze maken zich ernstig zorgen dat ze de beloofde twintig pond mis zullen lopen als de kast niet mee kan in de auto. Bij zijn terugkomst ontdekt de antiekhandelaar tot zijn afgrijzen dat de eigenaren de poten van de kast afgezaagd hebben en de rest tot brandhout gehakt.
Au!
Schrijven met humor: samen met anderen
Een andere manier om humor te gebruiken zie je op de bekende posters van Loesje. Met kwinkslagen vragen zij aandacht voor prangende kwesties. Hun aanpak is creatief denken pur sang! En wat er bijzonder aan is: Loesje-teksten ontstaan niet in één schrijvershoofd, maar in samenwerking tussen meerdere schrijvers. Ze buigen zich tegelijkertijd over een bepaald thema, houden elkaar scherp, wisselen ideeën uit en bouwen door op elkaars gedachten.
Daarnaast gebruiken ze een kleine twintig verschillende werkwijzen, waaronder iets uitvergroten of juist verkleinen en woordspelingen; ze zetten iets wat bekend is in een andere context, of draaien simpelweg iets om: ‘Probeer maar een thuis te leren, als je ouders er de hele tijd doorheen werken‘. Zo’n aanpak is effectief, absoluut; en het is een goed voorbeeld waaruit blijkt dat iets waaraan hard gewerkt is eruit kan zien alsof het spontaan is opgeborreld.
Experimenteren
Met humor kun je veel bereiken. Het is de moeite waard om je er in te verdiepen en er mee te experimenteren. Want ik heb het nog niet eens gehad over dichtvormen, kinderliedjes of quasiwetenschappelijke uitgaven. Dat doe ik graag een volgende keer. En wil je het zelf eens uitproberen? Sluit dan aan bij de schrijfochtend over humor!
Schrijven in Delft deelt tips en informatie over schrijven.
Marja van Rossum is docent creatief schrijven en schrijfcoach bij Schrijven in Delft.
foto: Margriet Westervaarder
Ontvang iedere laatste week van de maand nieuws en tips over schrijven en een inspirerende schrijfopdracht in je mailbox:
LET OP: bevestig je aanmelding ook via de link in je mail. Niet ontvangen? Check je spambox, voeg ons adres toe aan de veilige afzenders!
– – – – – – – – – – – – – –
Uitschrijven?
Gebruik de directe link in de mail of stuur een bericht naar info@schrijvenindelft.nl